KÜRTÇE DİLİ NEDİR ? Tüm Kürtlerin anlayıp konuşabildiği bir dil midir?

KÜRTÇE DİLİ
Kürtçe nerede konuşuluyor?
İşte, bu ilginç bir soru.
Kürtçe, bağımsız ülkesi olmayan Kürtlerin konuştuğu dildir.
Çoğunlukla Mezopotamya bölgesinde yaşarlar.
Bu bölgeyi güneydoğu Türkiye, kuzeydoğu Suriye, kuzey Irak, kuzeybatı İran
oluşturur.
Kürtçe, bu bölgelerde çoğunluğun konuştuğu dildir.
Kürtçe'yi yaklaşık 30 milyon kişi konuşur.
Bu sayı, Türkiye'de 15 milyon, Irak'ta 5-6 milyon, İran'da 6 milyon ve Suriye'de 2 milyondur.
Bu sayı aynı zamanda çoğunluğu Almanya'da olmak üzere Mezopotamya dışında yaşayan Kürtleri de içerir.
 
Kürtçe Hint-Avrupa dil ailesinin, Farsçanın da dahil olduğu Hint-İran kolundandır.
Ancak Farsça güneybatı alt dalına mensupken Kürtçe kuzeybatı alt dalında bulunur.
Farsça'nın ve Kürtçe'nın bir çok benzerliği vardır ancak bu iki dili konuşanlar anlaşamazlar.
Kürtçe'nin tarihi bir tartışma konusudur.
 
Kürtçe, tarihinin büyük bölümünde, yazılı bir dil değildi.
Halk hikayeleri ve şiirler ile koşaktan kuşağa ağız yolu ile aktarılmıştır.
Birkaç istisna hariç en eski Kürtçe metinler 15. yüzyıl ve sonrasına aittir.
7. yüzyıldan kalan sadece bir bilinen şiir vardır ve Gorani lehçesi ile yazılmıştır.
Ancak teknik olarak Gorani lehçesi aslında Kürtçeden ayrı bir dildir.
Peki, durun! Kafa karıştırıcı olmaya başladı. İzin verin biraz toparlayayım.
 
Kürtçe nedir? Tüm Kürtlerin anlayıp konuşabildiği birleşik bir dil midir?
Hayır, tam öyle değil.
Kürtçe, bir bölgede bağlantılı lehçelerin oluşturduğu birleşimdir. Bu da dilin coğrafi uzaklıklara göre değiştiği anlamına gelir.
 
Kürtçenin üç ana lehçesi vardır: Kurmanci, Sorani ve Pehlewani.
20 milyon konuşucu ile Kurmanci en çok konuşulan lehçedir.
 
Bu, Turkiye'de, Suriye'de ve Irak'ın bazı bölgelerinde baskın lehçedir.
İkinci ise, başlıca Irak ve İran'da olmak üzere 6-7 milyon konuşucu ile Sorani'dir.
Üçüncü en çok konuşulan lehçe Pehlewaniyi ise İran'ın bazı Kürt bölgeleri ve Irak Kürdistanı'nın bir bölümünde 3 milyon kişi konuşur.
Bu 3 lehçenin, birbirleri arasında görece az anlaşılırlığı vardır.
Bu yüzden bazı insanlar bu lehçeleri bir dilin üç lehçesi olarak değil, ayrı ayrı diller olarak görmektedir.
 
Lehçeler arasındaki fark öncelikle Kürtlerin farklı ülkelere dağılmış olmasıyla
ve ortak bir merkez medya, eğitim sistemi ya da birbirleri arasında iletişim eksikliğiyle açıklanabilir.
Ayrıca içinde yaşadıkları ülkelerin resmi dillerinin etkisi altında kaldıkları da bir gerçektir.
 
Kurmanci, Türkçe gibi Latin alfabesiyle yazılırken Sorani, Fars-Arap alfabesi ile yazılır.
Pehlewani ise her iki alfabeyle de yazılır.
Tüm bu Kürt lehçelerinin ya da dillerinin- bakış açınıza göre değişir-
yanında bir parça Kürtlerin konuştuğu farklı diller de vardır.
 
Birkaç milyon Kürt, Zazaca yahut Gorani dilini konuşur, ki bu diller Kuzeybatı İrani dillerinin öteki kollarıdır.
Bu diller Kürtçenin lehçelerine yakın olduklarından ve Kürtler tarafından konuşulduklarından dolayı
bir kesim örfi ve ulusal kimlikle ilgili nedenlerden dolayı bunların Kürtçenin lehçeleri olarak kabul eder.
 
Anadil özgürlüğü talebi, Kürtçenin tarihinin önemli bir parçasını oluşturur.
Türkiye'de Kürtçe on yıllar boyunca sert baskılarla karşılaştı, Kürtçe içerik yayınlamak suçtu.
Devlet kurumlarında, okullarda ve kamusal alanda Kürtçe konuşmak yasaktı.
Kamusal alanda herkes bu kurala uymasa da kural buydu.
Son zamanlarda, bu politikalar bir ölçüde gevşetildi ancak Kürtler hala, bölgedeki okullarda anadilde eğitim yapabilme gibi özgürlükleri talep ediyorlar.
Suriye ve Irak'ta da benzer bir durum vardı. Kürtçe yasadışı olarak görülüyor ve sert bir biçimde baskılanıyordu.
Anladığım kadarıyla, Iran bu konuda o kadar sert değildi ancak
onlar da Kürtçenin kullanılmaması ve Kürtlerin Farsçaya özümsenmesi (assimilate) konusunda çaba gösterdiler.
Kürtçenin resmi dil olduğu tek ülke Irak'tır.
Bu ülkede Kürtlerin Irak Kürdistanı adı altında, resmi özerkliği bulunan ve bölgesel bir idare tarafından yönetilen bir bölgesi bulunmaktadır.
Bu bölgede Kürtçe, eğitim ve medya dilidir.
 
Bölgede Kurmanci ve Sorani konuşanların bulunması nedeniyle yönetim her iki lehçenin de okullarda ve medyada bulunmasına gayret etmektedir.
Kürtlerin aynı zamanda Suriye Kürdistanı'nda eylemsel(de facto) olarak özerk bir durumda olan bir bölgesi bulunmaktadır
Bu bölgenin adı Rojava'dır.
İç savaştan dolayı Suriye yönetimi artık bölgede etkili değildir. Kürtçe üzerindeki baskılar da böylece kalkmıştır.
 
Peki Kürtçe nasıl bir dil?
Bu Kürtçenin hangi varyasyonundan bahsettiğinize bağlı.
Öyleyse, Kurmanci ve Sorani'ye bir göz atalım.
Kürtçenin birkaç ilginç özelliğine bakalım.
Kürtçede tüm adlar ya eril ya dişildir.
4 ad çekimi bulunmaktadır.
Genellikle öğe dizilişi Özne-Nesne-eylem bimindedir, bazı cümleler ise Özne-eylem -Nesne biçimindedir.
Kurmanci'nin, dönüşlü denen bir dil özelliği vardır.
Kurmanci ön edat, son edat ve çift yanlı edatları vardır.
Şimdi adlara ve ad çekimlerine bakalım.
Kürtçe, dört tane ad çekimi vardır: yalın durum (nominative) , yönelme durumu (oblique), bulunma durumu (construct) ve seslenme durumu (vocative)
Çekimlerin son sesleri sözcüğün cinsiyetine ve sayısına göre değişir. Sözcüklerin çoğulları cinsiyete göre değişmiyor. Çünkü Kurmanci'de cinsiyet yalnızca tekil sözcükler için geçerlidir.
Kurmanci ile Sorani ve  arasında belirgin farklar var.
 
Peki Kürtçenin hangi lehçesini öğrenmek gerekir?
Hangi yörede zaman geçirecekseniz oranın lehçesini öğrenmek yararınıza olacaktır.
Bir lehçeyi öğrenirseniz, öteki lehçelere uyum sağlamanız ve öğrenmeniz güç olmaz.
Kürtçe öğrenmek güç müdür?
Dönüşlülük gibi özellikler, daha önce bunlarla karşılaşmamış olanlar için güç gelebilir. (ÇN: Türkçede de yaygındır)
Ancak büyük olasılıkla en büyük güçlükler; lehçeler arası farklar,
tek ölçütlü dil olmaması ve bu dili öğrenecek ürünlerin eksikliğidir.
Bununla birlikte, gördüğüm kadarıyla, daha önceden Farsça bilgisi olanlar Kürtçeyi daha kolay öğrenirler ve Kürt halkı çok sıcak ve cana yakın. Kürtçe öğrenmeye çalışanlara ise yardım etmeyi severler ve bu çeşit bir destek insanı bu dili öğrenmek isteyenler için üstünlüktür. Kanalımızda Kürtçe Dersleri paylaşılmakta. Kürtçe öğrenmek istiyorsanız ya da Kürtçenizi geliştirmek istiyorsanız Kürtçe derslerimizi takip edebilirsiniz.
 
 
Şimdi, günün sorusu. Kürtçe konuşanlara:
Kürtçenin öteki şivelerini konuşanlarla anlaşırken ne kadar güçlük çekiyorsanız ve
sizce bunlar bir dilin lehçeleri mi, yoksa ayrı diller mi?
Bu soru da Kürtçe öğrenenlere:
Kürtçe öğrenirken en çok nerede güçlük çektiniz?
 
Bizlere destek olmak için lütfen videolarımızı paylaşın ve beğenin.. Abone olmayı unutmayın. Hoş kanlın hoşça kalın.

KÜRTÇE